Archiwum Artystyczne i Biblioteka

SZANOWNI PAŃSTWO
Z POWODU REMONTU POMIESZCZEŃ
OD 15 MAJA 2023 ZBIORY ARCHIWUM ARTYSTYCZNEGO I BIBLIOTEKI NIE BĘDĄ UDOSTĘPNIANE DO ODWOŁANIA

Za utrudnienia przepraszamy

Archiwum Artystyczne i Biblioteka Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie

Zakres działalności:
Dokumentacja działalności artystycznej Teatru, gromadzenie i opracowywanie merytoryczne zbiorów, udostępnianie, informacja naukowa.

Czytelnia:
Plac Św. Ducha 4, parter
Kwerenda możliwa wyłącznie po uzgodnieniu terminu.

Ilość miejsc ograniczona.

Kontakt:
dr hab. Diana Poskuta-Włodek - kierownik:  poskuta@teatrwkrakowie.pl 
Renata Jońca:  jonca@teatrwkrakowie.pl 
tel.(48) 12 424 45 18
w godzinach: 9:00-16:00

Zbiory:

1. Rękopisy i druki sztuk wystawianych w Krakowie w latach 1838 – 1893 r.;
2. Rękopisy, maszynopisy, druki sztuk wystawianych w Teatrze im. Juliusza Słowackiego (dawniej Miejskim) po roku 1893 r.;
3. Nuty ilustracji muzycznej przedstawień po 1893 r.;
4. Afisze teatru krakowskiego z lat 1865-1870 i 1874-1893 oraz afisze i plakaty Teatru Miejskiego (im. Juliusza Słowackiego) po 1893 r.;
5. Programy Teatru im. J. Słowackiego po 1911 r.;
6. Wycinki prasowe od 1893. (udostępnia się wycinki po 1921) r.;
7. Dokumentacja fotograficzna przedstawień po roku 1893 r.;
8. Projekty scenograficzne po 1911 r.;
9. Czasopisma teatralne po 1945 r.;
10. Dokumentacja audiowizualna przedstawień po 2001 r.;
11. Korespondencja teatralna, fotografie prywatne aktorów, itp.;
12. Podręczny księgozbiór teatrologiczny.

Zasady udostępniania: wyłącznie na miejscu, po uzgodnieniu terminu i pod warunkiem przestrzegania zasad bezpieczeństwa. Skanów, kserokopii, fotokopii nie wykonuje się.

Historia zbiorów

Zbiory Archiwum Artystycznego i Biblioteki Teatru im. Juliusza Słowackiego stanowią najstarszy i najcenniejszy zasóbwśród gromadzonych i przechowywanych w polskich teatrach. Ich dzieje sięgają lat trzydziestych XIX w. Najstarszą częścią zbioru jest kolekcja egzemplarzy sztuk scenicznych wystawianych w latach 1836 - 1893 w teatrze krakowskim, zgromadzona przez kolejnych kierowników artystycznych. Od nazwiska najwybitniejszego z nich, Kazimierza Koźmiana, nazwano ją Biblioteką Koźmianowską. W roku 1893, po otwarciu Teatru Miejskiego (od roku 1909 im. Juliusza Słowackiego), pierwszy dyrektor Tadeusz Pawlikowski pozyskał  zbiory od ostatniego dyrektora Teatru Krakowskiego przy ul. Jagiellońskiej, Jakuba Gliksona. W 1902 r. powstała organizacja o nazwie Czytelnia Artystów Teatru Miejskiego, działająca początkowo w wynajętym lokalu w pobliżu teatru - przy ul. Niecałej 9 (dziś L. Zamenhofa). W skład komitetu założycielskiego weszli: Adolf Walewski, Michał Tarasiewicz, Michał Przybyłowicz, Aleksander Zelwerowicz. Do Czytelni zapisali się prawie wszyscy aktorzy Teatru. Było też wielu sympatyków - m.in. Helena Modrzejewska i znakomity bakteriolog Odo Bujwid. Obok szeroko pojętej pomocy koleżeńskiej organizacja zajmowała się - w ramach programu samokształcenia - kupowaniem i pozyskiwaniem książek dla biblioteki teatru. W roku 1905 Michał Przybyłowicz przeniósł zbiory do gmachu teatru, w którym w 1906 roku wydzielono osobne pomieszczenie zbiorów biblioteki teatralnej i księgozbioru Czytelni Teatru Miejskiego. Czasopisma udostępniano na miejscu, książki wypożyczano członkom stowarzyszenia. Gromadzono też dokumentujące działalność artystyczną Teatru afisze, wycinki prasowe, nuty, projekty scenograficzne, fotografie itd. Funkcje bibliotekarzy pełnili kolejno aktorzy: jako pierwsza Ada Kosmowska, potem m.in. Michał Przybyłowicz i szczególnie zasłużony dla biblioteki Leonard Bończa-Stępiński. W pierwszym okresie działalności Czytelnia Teatru Miejskiego zdołała zebrać kilkaset książek - w roku 1908 naliczono 616 tytułów w 817 tomach. W roku 1913, dzięki Tadeuszowi Pawlikowskiemu, zbiór powiększył się też o grupę egzemplarzy z teatru lwowskiego. Biblioteka wraz ze zbiorami archiwalnymi została w latach 1916-1929 uporządkowana i skatalogowana przez Eugeniusza Majdrowicza - byłego reżysera, dyrektora teatrów, intendenta Teatru im. Juliusza Słowackiego. W sezonie 1917/18 Majdrowicz sporządził spis inwentarzowy biblioteki - liczyła ona wówczas 17344 egzemplarzy o wartości 52181 koron.

Lata międzywojenne były okresem lawinowego napływu do teatralnej biblioteki nowych sztuk, afiszów, fotografii, wycinków prasowych, nut, oraz wydawnictw Teatru im. J. Słowackiego - znakomitych "Listów z teatru" i programów redagowanych przez Tadeusza Świątka (kierownika literackiego w latach 1924-1929) oraz programów i wydawnictw okolicznościowych pod redakcją Bolesława Pochmarskiego - kierownika literackiego za dyrekcji Juliusza Osterwy. Zbiory znakomicie odzwierciedlają ogromną aktywność artystyczną Teatru im. J. Słowackiego w dwudziestoleciu. Bardzo cenna jest międzywojenna ikonografia - fotografie z przedstawień (kilkaset teczek) i projekty scenograficzne. Obok maszynopisów autorskich zachowały się też egzemplarze sztuk wielkiej awangardowej fali lat dwudziestych.

W czasie okupacji hitlerowskiej Biblioteka Teatru im. J. Słowackiego uniknęła zniszczenia. Polscy pracownicy techniczni najcenniejszą część zbiorów ukryli przed Niemcami w kotłowni. Po wojnie zbiory mieściły się w głównym gmachu Teatru na I piętrze. W latach pięćdziesiątych zbiory  przeniesiono do budynku administracji Teatru przy placu św. Ducha 4 - tuż obok głównego gmachu. Wciąż systematycznie powiększano zasoby - głównie o dokumentację pracy artystycznej: egzemplarze reżyserskie, inspicjenckie, suflerskie, muzyczne, fotografie, afisze, programy, wycinki prasowe, nuty, projekty scenograficzne itp.

Zbiorami opiekowało się po wojnie kolejno kilkoro znakomitych dokumentalistów. Nie do przecenienia są zasługi trojga z nich. Władysław Żychowicz, z wykształcenia prawnik, przed wojną jeden z organizatorów ruchu muzycznego, działacz Teatru Robotniczego TUR, członek Komisji Teatralnej Rady Miasta, pracował jako bibliotekarz w latach 1949-1964, do 76 roku życia. Żychowicz ponownie uporządkował zbiory, zaczął też udostępniać je na szerszą skalę. Miał ambicje utworzenia w teatralnej bibliotece i archiwum - jak to nazywał - "warsztatu naukowego". Przez cały czas pracy w teatrze w latach 1945-1971 otaczał zbiory opieką wieloletni sekretarz literacki, syn pierwszego dyrektora teatru Tadeusza Pawlikowskiego, Alfred Woycicki - teatrolog, publicysta, badacz dziejów teatru, członek międzynarodowego stowarzyszenia ITI. Był świetnym znawcą biblioteki i archiwum Teatru im. J. Słowackiego, z którego zasobów korzystał już jako młody referent literacki zatrudniony przez Trzcińskiego w latach 1929-1932. Po wojnie opracowywał materiały archiwalne, na ich podstawie sporządził zestawienia zespołów artystycznych, był też autorem licznych publikacji. Od roku 1963 do 1983 bibliotekę i archiwum prowadziła jego żona - Jadwiga Woycicka. Dbała o pełną dokumentację przedstawień, katalogowała i opracowywała zbiory; w latach siedemdziesiątych przygotowała do druku (częściowo przy pomocy Kazimierza Nowackiego) katalogi rękopisów, druków i dokumentacji fotograficznej.

Zbiory opracowują merytorycznie i sprawują nad nimi opiekę:

dr hab. Diana Poskuta-Włodek, prof. uczelni, absolwentka teatrologii UJ, historyk teatru, nauczyciel akademicki, autorka licznych publikacji, m.in. w "Pamiętniku Teatralnym" i "Didaskaliach". Wydała książki: Sprawozdania Krakowskiej komisji teatralnej z lat 1893-1908 (1992), Co dzień powtarza się gra… Teatr im. J. Słowackiego 1893-1993 (1993), Rozmowy o radiu (1997), Trzy dekady z dziejów sceny. Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie w latach 1918-1945  (2001), Dzieje teatru w Krakowie. Zawodowe teatry dramatyczne (2012), Byrscy – etos teatru (2017) i in.
Renata Jonca,  absolwentka  infobrokerstwa, zarządzania dokumentacją i archiwistyki na Uniwersytecie Pedagogicznym um. KEN w Krakowie. 


Bibliografia

Wydawnictwa Teatru im.J. Słowackiego (wybór)

• Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie 1893-1963, Kraków 1963;
• Woycicki, 75 lat Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, [Kraków 1968];
• Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie, 90 lat teatru [Kraków 1983];
• ....dwadzieścia kroków wszerz i wzdłuż... Wspomnienia w 100-lecie Teatru im. Juliusza Słowackiego . Opracowanie i redakcja K. Zbijewska, Kraków 1993;
• Poskuta-Włodek, Co dzień powtarza się gra... Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie 1893-1993, Kraków 1993;
• Poskuta-Włodek, Trzy dekady z dziejów sceny. Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie w latach 1914-1945, Kraków 2001;
• Węgrzyniak, Encyklopedia WESELA Stanisława Wyspiańskiego, Kraków 2001;
• Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie 1893-2003 . Teksty i redakcja D. Poskuta-Włodek, opracowanie graficzne W. Pluta, Kraków 2003, 2013;
• The JuliuszSłowacki Theatre of Cracow . Writen and edited by D. Poskuta-Włodek, graphic design W. Pluta, english translation T. Bałuk-Ulewiczowa, Cracow 2003, 2013;
• Krakowski Salon Poezji w Teatrze im. Juliusza Słowackiego, tomy 1-4 pod red. D. Poskuty-Włodek, tom 5 pod red. Ewy Ziencikiewicz, Kraków 2005-2016.

Publikacje dotyczące Teatru im.Juliusza Słowackiego w Krakowie (wybór)

• Bar, Dzieje teatrów krakowskich, Kraków 1932;
• Marczak-Oborski, Teatr w Polsce 1918-1939. Wielkie ośrodki, Warszawa 1984;
• Marczak-Oborski S., Teatr polski w latach 1918-1965. Teatry dramatyczne, Warszawa 1985;
• Michalik, Dzieje teatru w Krakowie w latach 1893-1915, cz. I, wol. 1-2, Teatr Miejski, Kraków-Wrocław 1985;
• Michalik, Dzieje teatru w Krakowie w latach 1893-1915, t. 5, cz. II, W cieniu Teatru Miejskiego, Kraków 1987;
• Nowacki, Architektura teatrów krakowskich, Kraków 1982;
• Purchla, Teatr i jego architekt, Kraków 1993;
• Purchla, Jan Zawiejski, architekt przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1986;
• Sprawozdania Komisji Teatralnej w Krakowie 1893-1911. Napisali Karol Estreicher i Józef Flach. Wstęp, opracowanie, przypisy D. Poskuta-Włodek, Warszawa 1992;
• Poskuta-Włodek, Dzieje teatru w Krakowie. Zawodowe teatry dramatyczne, Kraków 2012;
• Teatr polski w latach 1890-1918. Zabór austriacki i pruski, redakcja T. Sivert, R. Taborski, Warszawa 1987.

Na stronie Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej można korzystać z  unikatowych egzemplarzy teatralnych ze zbiorów Archiwum Artystycznego i Biblioteki Teatru im. J. Słowackiego. Egzemplarze zostały zdigitalizowane w ramach projektu Cyfrowe Arcydzieła Teatru im. Juliusza Słowackiego (CATS), dofinansowanego ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Kultura Cyfrowa 2021).
Link do egzemplarzy: https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=ma%C5%82opolska+biblioteka+cyfrowa+teatr+s%C5%82owackiego