Archiwum Artystyczne i Biblioteka

Archiwum Artystyczne i Biblioteka Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie

Zakres zadań:
Dokumentacja działalności artystycznej Teatru, gromadzenie i opracowywanie merytoryczne oraz udostępnianie zbiorów, informacja naukowa.

Czytelnia:
Plac Św. Ducha 4, parter
Kwerenda wyłącznie po uzgodnieniu terminu.

Ilość miejsc ograniczona.

Kontakt:
dr hab. Diana Poskuta-Włodek:  poskuta@teatrwkrakowie.pl  
mgr Renata Jońca:  jonca@teatrwkrakowie.pl  
tel.(48) 12 424 45 18 

Zbiory:

1. Rękopisy i druki sztuk wystawianych w Krakowie w latach 1838 – 1893 r.;
2. Rękopisy, maszynopisy, druki sztuk wystawianych w Teatrze im. Juliusza Słowackiego (dawniej Miejskim) po roku 1893 r.;
3. Nuty ilustracji muzycznej przedstawień po 1893 r.;
4. Afisze teatru krakowskiego z lat 1865-1870 i 1874-1893 oraz afisze i plakaty Teatru Miejskiego (im. Juliusza Słowackiego) po 1893 r.;
5. Programy Teatru im. J. Słowackiego po 1911 r.;
6. Wycinki prasowe od 1893. (udostępnia się wycinki po 1921) r.;
7. Dokumentacja fotograficzna przedstawień po roku 1893 r.;
8. Projekty scenograficzne po 1911 r.;
9. Czasopisma teatralne po 1945 r.;
10. Dokumentacja audiowizualna przedstawień po 2001 r.;
11. Korespondencja teatralna, fotografie prywatne aktorów, itp.;
12. Podręczny księgozbiór teatrologiczny.

Zasady udostępniania: wyłącznie na miejscu, po uzgodnieniu terminu i pod warunkiem przestrzegania zasad bezpieczeństwa. Skanów, kserokopii, fotokopii nie wykonuje się.

Historia zbiorów

Zbiory Archiwum Artystycznego i Biblioteki Teatru im. Juliusza Słowackiego stanowią najstarszy i najcenniejszy zasóbwśród gromadzonych i przechowywanych w polskich teatrach. Ich dzieje sięgają lat trzydziestych XIX w. Najstarszą częścią zbioru jest kolekcja egzemplarzy sztuk scenicznych wystawianych w latach 1836 - 1893 w teatrze krakowskim, zgromadzona przez kolejnych kierowników artystycznych. Od nazwiska najwybitniejszego z nich, Kazimierza Koźmiana, nazwano ją Biblioteką Koźmianowską. W roku 1893, po otwarciu Teatru Miejskiego (od roku 1909 im. Juliusza Słowackiego), pierwszy dyrektor Tadeusz Pawlikowski pozyskał  zbiory od ostatniego dyrektora Teatru Krakowskiego przy ul. Jagiellońskiej, Jakuba Gliksona. W 1902 r. powstała organizacja o nazwie Czytelnia Artystów Teatru Miejskiego, działająca początkowo w wynajętym lokalu w pobliżu teatru - przy ul. Niecałej 9 (dziś L. Zamenhofa). W skład komitetu założycielskiego weszli: Adolf Walewski, Michał Tarasiewicz, Michał Przybyłowicz, Aleksander Zelwerowicz. Do Czytelni zapisali się prawie wszyscy aktorzy Teatru. Było też wielu sympatyków - m.in. Helena Modrzejewska i znakomity bakteriolog Odo Bujwid. Obok szeroko pojętej pomocy koleżeńskiej organizacja zajmowała się - w ramach programu samokształcenia - kupowaniem i pozyskiwaniem książek dla biblioteki teatru. W roku 1905 Michał Przybyłowicz przeniósł zbiory do gmachu teatru, w którym w 1906 roku wydzielono osobne pomieszczenie zbiorów biblioteki teatralnej i księgozbioru Czytelni Teatru Miejskiego. Czasopisma udostępniano na miejscu, książki wypożyczano członkom stowarzyszenia. Gromadzono też dokumentujące działalność artystyczną Teatru afisze, wycinki prasowe, nuty, projekty scenograficzne, fotografie itd. Funkcje bibliotekarzy pełnili kolejno aktorzy: jako pierwsza Ada Kosmowska, potem m.in. Michał Przybyłowicz i szczególnie zasłużony dla biblioteki Leonard Bończa-Stępiński. W pierwszym okresie działalności Czytelnia Teatru Miejskiego zdołała zebrać kilkaset książek - w roku 1908 naliczono 616 tytułów w 817 tomach. W roku 1913, dzięki Tadeuszowi Pawlikowskiemu, zbiór powiększył się też o grupę egzemplarzy z teatru lwowskiego. Biblioteka wraz ze zbiorami archiwalnymi została w latach 1916-1929 uporządkowana i skatalogowana przez Eugeniusza Majdrowicza - byłego reżysera, dyrektora teatrów, intendenta Teatru im. Juliusza Słowackiego. W sezonie 1917/18 Majdrowicz sporządził spis inwentarzowy biblioteki - liczyła ona wówczas 17344 egzemplarzy o wartości 52181 koron.

Lata międzywojenne były okresem lawinowego napływu do teatralnej biblioteki nowych sztuk, afiszów, fotografii, wycinków prasowych, nut, oraz wydawnictw Teatru im. J. Słowackiego - znakomitych "Listów z teatru" i programów redagowanych przez Tadeusza Świątka (kierownika literackiego w latach 1924-1929) oraz programów i wydawnictw okolicznościowych pod redakcją Bolesława Pochmarskiego - kierownika literackiego za dyrekcji Juliusza Osterwy. Zbiory znakomicie odzwierciedlają ogromną aktywność artystyczną Teatru im. J. Słowackiego w dwudziestoleciu. Bardzo cenna jest międzywojenna ikonografia - fotografie z przedstawień (kilkaset teczek) i projekty scenograficzne. Obok maszynopisów autorskich zachowały się też egzemplarze sztuk wielkiej awangardowej fali lat dwudziestych.

W czasie okupacji hitlerowskiej Biblioteka Teatru im. J. Słowackiego uniknęła zniszczenia. Polscy pracownicy techniczni najcenniejszą część zbiorów ukryli przed Niemcami w kotłowni. Po wojnie zbiory mieściły się w głównym gmachu Teatru na I piętrze. W latach pięćdziesiątych zbiory  przeniesiono do budynku administracji Teatru przy placu św. Ducha 4 - tuż obok głównego gmachu. Wciąż systematycznie powiększano zasoby - głównie o dokumentację pracy artystycznej: egzemplarze reżyserskie, inspicjenckie, suflerskie, muzyczne, fotografie, afisze, programy, wycinki prasowe, nuty, projekty scenograficzne itp.

Zbiorami opiekowało się po wojnie kolejno kilkoro znakomitych dokumentalistów. Nie do przecenienia są zasługi trojga z nich. Władysław Żychowicz, z wykształcenia prawnik, przed wojną jeden z organizatorów ruchu muzycznego, działacz Teatru Robotniczego TUR, członek Komisji Teatralnej Rady Miasta, pracował jako bibliotekarz w latach 1949-1964, do 76 roku życia. Żychowicz ponownie uporządkował zbiory, zaczął też udostępniać je na szerszą skalę. Miał ambicje utworzenia w teatralnej bibliotece i archiwum - jak to nazywał - "warsztatu naukowego". Przez cały czas pracy w teatrze w latach 1945-1971 otaczał zbiory opieką wieloletni sekretarz literacki, syn pierwszego dyrektora teatru Tadeusza Pawlikowskiego, Alfred Woycicki - teatrolog, publicysta, badacz dziejów teatru, członek międzynarodowego stowarzyszenia ITI. Był świetnym znawcą biblioteki i archiwum Teatru im. J. Słowackiego, z którego zasobów korzystał już jako młody referent literacki zatrudniony przez Trzcińskiego w latach 1929-1932. Po wojnie opracowywał materiały archiwalne, na ich podstawie sporządził zestawienia zespołów artystycznych, był też autorem licznych publikacji. Od roku 1963 do 1983 bibliotekę i archiwum prowadziła jego żona - Jadwiga Woycicka. Dbała o pełną dokumentację przedstawień, katalogowała i opracowywała zbiory; w latach siedemdziesiątych przygotowała do druku (częściowo przy pomocy Kazimierza Nowackiego) katalogi rękopisów, druków i dokumentacji fotograficznej.

Zbiory opracowują merytorycznie i sprawują nad nimi opiekę:

dr hab. Diana Poskuta-Włodek, prof. uczelni, absolwentka teatrologii UJ, historyk teatru, nauczyciel akademicki, autorka licznych publikacji, m.in. w "Pamiętniku Teatralnym" i "Didaskaliach". Wydała książki: Sprawozdania Krakowskiej komisji teatralnej z lat 1893-1908 (1992), Co dzień powtarza się gra… Teatr im. J. Słowackiego 1893-1993 (1993), Rozmowy o radiu (1997), Trzy dekady z dziejów sceny. Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie w latach 1918-1945  (2001), Dzieje teatru w Krakowie. Zawodowe teatry dramatyczne (2012), Byrscy – etos teatru (2017) i in.
Renata Jonca,  absolwentka  infobrokerstwa, zarządzania dokumentacją i archiwistyki na Uniwersytecie Pedagogicznym um. KEN w Krakowie. 


TEATR IM. JULIUSZA SŁOWACKIEGO W KRAKOWIE, BIBLIOGRAFIA (WYBÓR)

60 lat Państwowego Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, Kraków 1955;
Bar, A.; Dzieje teatrów krakowskich, Kraków 1932;
Bieniarzówna, J.,  Małecki, J. M., Dzieje Krakowa, t. 3-4, Kraków 1985;
Bronisław Dąbrowski i jego teatr. W 50-lecie pracy artystycznej, redakcja Henryk Vogler, Kraków 1972;
Degler, J., Witkacy w teatrze międzywojennym, Warszawa 1973;
Dużyk, J., Droga do Bronowic. Opowieść o Lucjanie Rydlu, Warszawa 1968;
Encyklopedia Krakowa, Kraków 2000, Kraków 2023;
Frycz, K., O teatrze i sztuce. Wstęp: A. Woycicki, Kraków 1966;
Juliusz Słowacki na scenach krakowskich, Kraków 1979;
Juliusz Słowacki we współczesnym teatrze polskim. Sesja naukowa 25-27 października 1979, Kraków 1980;
Krakowski Salon Poezji w Teatrze im. Juliusza Słowackiego, tomy 1-4 pod red. D. Poskuty-Włodek, tom 5 pod red. Ewy Ziencikiewicz, Kraków 2005-2016;
Królowi Duchowi w dniu jego powrotu. Teatr im. J. Słowackiego. Kraków - czerwiec 1927. Redagował Tadeusz Świątek, Kraków 1927;
Kuchtówna, L., Karol Frycz, Warszawa 2004;
Kuczyńska, A.; Malowane kurtyny Henryka Siemiradzkiego, Lublin 2010;
Marczak-Oborski, S., Teatr czasu wojny. Polskie życie teatralne w latach II wojny światowej (1939-1945), Warszawa 1967; 
Marczak-Oborski, S., Teatr polski w latach 1918-1965. Teatry dramatyczne, Warszawa 1985;
Marczak-Oborski, S., Teatr w Polsce 1918-1939. Wielkie ośrodki, Warszawa 1984;
Michalik, J.; Dzieje teatru w Krakowie w latach 1893-1915. Teatr Miejski, cz. I, wol. 1-2, Kraków-Wrocław 1985;
Michalik, J., Dzieje teatru w Krakowie w latach 1893-1915. W cieniu Teatru Miejskiego, cz. II, Kraków 1987;
Michalik, J., Tadeusz Pawlikowski. Legenda, człowiek, teatr, Kraków 2015;
Myśląca ręka. Jak działa teatr?, Koncepcja, opieka merytoryczna Małgorzata Szydłowska, redakcja, wywiady, opracowanie Małgorzata Wach, Kraków 2020; 
Nowacki, K., Architektura teatrów krakowskich, Kraków 1982;
Poskuta-Włodek, D., Co dzień powtarza się gra... Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie 1893-1993, Kraków 1993;
Poskuta-Włodek, D., Dzieje teatru w Krakowie. Zawodowe teatry dramatyczne, Kraków 2012;
Poskuta-Włodek, D., Trzy dekady z dziejów sceny. Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie w latach 1914-1945, Kraków 2001 (tu: bibliografia);
Poskuta-Włodek, D., opracowanie graficzne Władysław Pluta, Kraków 2003, 2013;
Purchla, J.,; Jan Zawiejski, architekt przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1986;
Purchla, J.,; Teatr i jego architekt, Kraków 1993;
[Prokesch, W.], Jan Zawiejski. Z powodu 25-lecia Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Kraków 1918;
Reiss, J., Opera w Teatrze Miejskim im. J. Słowackiego w Krakowie, Kraków 1945.
Słowacki i teatr, Kraków 1959;
Sprawozdania Komisji Teatralnej w Krakowie 1893-1911. Napisali Karol Estreicher i Józef Flach. Wstęp, opracowanie, przypisy D. Poskuta-Włodek, Warszawa 1992;
Sprawozdanie Teatru Miejskiego im. Juliusza Słowackiego w Krakowie pod dyrekcją Karola Frycza za pierwszy kwartał działalności w r. 1945 po 5-letniej przerwie wojennej, Kraków 1945;
Szczublewski, J., Żywot Osterwy, Warszawa 1973;
Szydłowska, M., Cenzura teatralna w Galicji w dobie autonomicznej 1860-1918, Kraków 1995;
Tadeusz Pawlikowski. W stulecie śmierci, redakcja Dariusz Kosiński, Kraków 2016;
Teatr w Krakowie 2021/22, Kraków 2022;
Teatr im. J. Słowackiego w mediach 2020, Kraków 2021;
Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie, sezon 2022/2023, Kraków 2023;
Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie, 90 lat teatru, Kraków 1983;
Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie 1893-1963, red. Alfred Woycicki, Kraków 1963;
Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie 1893-2003, teksty i redakcja D.
Teatr polski w latach 1890-1918. Zabór austriacki i pruski, redakcja T. Sivert, R. Taborski, Warszawa 1987;
Teatr polski w latach 1890-1918. Zabór austriacki i pruski, redakcja T. Sivert, R. Taborski, Warszawa 1987;
Teatr szkolny w Krakowie, Kraków 1936;
The Juliusz Słowacki Theatre of Cracow. Writen and edited by D. Poskuta-Włodek, graphic design W. Pluta, english translation T. Bałuk-Ulewiczowa, Cracow 2003, 2013;
Trzciński, T., O teatrze i sztuce, wybrał i wstępem poprzedził A. Woycicki, Warszawa 1968.
Trzydziestolecie teatru szkolnego w Krakowie 1932-1962, Kraków 1963.
Uroczysty obchód jubileuszowy 25-lecia Teatru Miejskiego w Krakowie. Dnia 20-go października 1918 roku, Kraków 1918.
W czterdziestolecie Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie 1893-1933, [pod redakcją B. Pochmarskiego], Kraków 1933.
Waśkowski, A., Teatr Teofila Trzcińskiego w Krakowie (1931-32), Kraków 1932;
Węgrzyniak, R.; Encyklopedia WESELA Stanisława Wyspiańskiego, Kraków 2001;
Woycicki, A.; 75 lat Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Kraków 1968;
Wyspiański i teatr 1907-1957, Kraków 1957; 
Wyspiańskiemu teatr krakowski 1907-1932, [pod redakcją B. Pochmarskiego, Kraków 1932];
Zbijewska, K., Jaroszewska - legenda teatru, Kraków 1996.

Pamiętniki, wspomnienia, korespondencja (wybór):
Adwentowicz, K., Wspominki, Warszawa 1960;
Biegański, W., Remanent życia starego aktora, Warszawa 1969;
Boy o Krakowie, opracował H. Markiewicz, Kraków 1968;
Cyganeria i polityka. Wspomnienia krakowskie 1919-1939, Warszawa 1964;
Dąbrowski, B., Na deskach świat oznaczających, t. I, III, Kraków 1977;
Dąbrowski, B., Poznałem ich w teatrze…, Kraków 1988;
Dwadzieścia kroków wszerz i wzdłuż... Wspomnienia w 100-lecie Teatru im. Juliusza Słowackiego, opracowanie i redakcja Krystyna Zbijewska, Kraków 1993;
Dymek z papierosa, O scenach, scenkach i nadscenkach, pod redakcją K. Rudzkiego, Warszawa 1959; 
Gajzlerowa, E., Tamten Kraków, tamta Krynica, Kraków 1972;
Grzymała-Siedlecki, A., Na orbicie Melpomeny, Warszawa 1966; 
Grzymała-Siedlecki, A., Świat aktorski moich czasów, Warszawa 1973;
Grzymała-Siedlecki, A.,`   Tadeusz Pawlikowski i jego krakowscy aktorzy. Z upoważnienia Autora i według Jego wskazówek do druku przygotował Alfred Woycicki, Kraków 1971;
Jasińska, Z., Józef Kotarbiński, Warszawa 1969;
Kotarbińska, L. Wokoło teatru, Warszawa 1930;
Kudliński, T., Dawne i nowe przypadki „teatrała”, Kraków 1975;
Kudliński, T., Młodości mej stolica. Wspomnienia krakowianina z okresu między wojnami, Krakow 1984;
Kurek, J., Mój Kraków, Kraków 1970;
Leśnodorski, Z., Wśród ludzi mojego miasta, Kraków 1963;
Leśnodorski, Z., Wśród ludzi mojego miasta. Wspomnień i zapisek część druga. Kraków 1963;
Listy Juliusza Osterwy. Wstęp napisał J. Zawieyski, listy zebrała E. Osterwianka, redaktor tomu E. Krasiński, Warszawa 1968;
Listy Lucyny i Józefa Kotarbińskich. Wybór i opracowanie Zofia Jasińska, Warszawa 1978;
Mieczysław Limanowski, Juliusz Osterwa, Listy, opracował i wstępem opatrzył Z. Osiński, Warszawa 1987;
Morstin, L. H., Moje przygody teatralne, Warszawa 1961;
Nowakowski, Z., Lajkonik. Wybór felietonów z lat 1951-1959. Opracował H. Markiewicz, Kraków 1975;
Nowakowski, Z., Mój Kraków, Nowy Jork [b. r. w.];
Nowakowski, Z., Wytatuowane serca, Warszawa [1932];
Pawlikowski, T., Listy do Konstancji Bednarzewskiej, opracowali: J. Michalik i E.  Orzechowski, Kraków 1981;
Pronaszko, A., Zapiski scenografa. Wspomnienia - artykuły - listy. Opracował J. Timoszewicz, Warszawa 1976;
Radulski, W., Quasi-pamiętnik ułożony z listów, „Dialog” 1979 nr 2, 4;
Solski, L., Wspomnienia 1855-1954, na podstawie rozmów napisał A. Woycicki, Kraków 1961;
Szydłowski, R., Wojna zaczęła się w Tarnowie, Kraków 1991;
Wiktor, J., Rozmowy pod kolorowym parasolem, Kraków 1965;
Zechenter, W., Upływa szybko życie... Książka wspomnień, t.1, Kraków 1975;
Żeleński Boy, T., Znaszli ten kraj?..., Wrocław 1983.

• Małopolska Biblioteka Cyfrowa, egzemplarze teatralne ze zbiorów Archiwum Artystycznego i Biblioteki Teatru im. J. Słowackiego, zdigitalizowanych w ramach projektu Cyfrowe Arcydzieła Teatru im. Juliusza Słowackiego (CATS), dofinansowanego ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Kultura Cyfrowa 2021). Link do egzemplarzy:
  
  https://www.google.com/search?client=firefox-bd&q=ma%C5%82opolska+biblioteka+cyfrowa+teatr+s%C5%82owackiego