Filmoteka Małopolska 2018

W ramach 59. Krakowskiego Festiwalu Filmowego odbędą się pokazy wybranych filmów wyprodukowanych w ramach Filmoteki Małopolskiej edycja 2018 (powstało 19 filmów dokumentalnych oraz 28 notacji).

Pokazy wybranych filmów - Filmoteka Małopolska 2018

25 maja 2019 r.
Małopolski Ogród Sztuki - Sala kinowa 

Pokaz I, godz. 15.00
"Strójcie mi strójcie narodową scenę…", Maria Guzy, 76’

Od końca XIX w., aż do okresu II wojny Teatr Słowacki spełniał najważniejszą misję – był teatrem narodowym, uczył Polaków jak patrzeć na historię i dzieje współczesne, krzepił, dawał do myślenia, dostarczał wzruszeń, bawił i karcił. Teatr budowano jak się buduje najświętsze pomniki, otaczała go legenda, towarzyszyło zainteresowanie dziennikarzy, mieszkańców i artystów. I rzecz zupełnie unikalna – jego życie od samego początku, od pierwszego spektaklu aż do czasów okupacji opisała w swoich pamiętnikach, które nazwała „Wrażenia i wspomnienia młodej teatromanki”, nikomu nie znana krakowianka- Elżbieta Kietlińska. Jej przeżycia udowadniają jak silnie sztuka wpływała na odbiorców, jak bardzo poruszała ich serca, w jaki sposób mówiła
o ojczyźnie, o wolności, o naszej historii.

Film opowie o teatrze w trzech przeplatających się planach, w trzech czasach i trzech rzeczywistościach. Pierwsza to jeden dzień z życia dzisiejszego teatru - opowieść o jego zakamarkach, tajemnicach, ludziach. Przyjrzymy się teatrowi od kuchni ale i od strony widowni- zobaczymy jak dziś zabiera głos w dyskusji o narodowych sprawach - pięknie współgra z tematem filmu niedawna premiera – „Kariera Artura Ui” B.Brechta. Druga rzeczywistość to opowieść o historii teatru oczami Kietlińskiej (rekonstrukcja, scenki aktorskie). Bazą są tutaj jej wspomnienia opracowane i wydane przez prof. Jana Michalika i Bibiliotekę Jagiellonica oraz cytaty z prasy, którą autorka czyta. Scenki z udziałem Kietlińskiej w wieku od 12 do 70 lat będą realizowane w teatrze oraz w jej mieszkaniu. Cytaty z pamiętników Kietlińskiej zostały wybrane do filmu w taki sposób, by wprowadzać kolejne odsłony teatralnego życia zarówno dziś, jak i w rozwoju i znaczeniu historycznym, o którym opowiada rzeczywistość trzecia. Ta ostatnia w warstwie obrazowej opiera się przede wszystkim na faktycznych dokumentach – fotografiach, szkicach, planach, projektach scenografii i kostiumów, prasie, notatkach, protokołach z posiedzeń , scenariuszach no i archiwaliach z bazy Telewizji Polskiej. Narracja faktograficzna, historyczna, dokumentacyjna prowadzona jest przez historyków teatru.



Pokaz II, godz. 17.00
"Po pięciu latach w Auschwitz", Piotr Augustynek, Janina Augustynek, 27’
Bohaterowie filmu spędzili w K.L. Auschwitz prawie pięć lat swojego młodego życia. Dla żadnych innych więźniów, tego strasznego miejsca, pobyt tam nie trwał aż tak długo. Przybyli tam pierwszym transportem, przebywali za drutami obozu, do wiosny 1945 roku. W naszym filmie, przede wszystkim, chcemy skupić się na mało znanych przeżyciach z ostatniego okresu niewoli, oraz na okolicznościach uwolnienia i pierwszych dniach na wolności. Po wyzwoleniu z obozu, nasi bohaterowie, szybko dowiedzieli się, że powojenna Polska nie będzie w pełni niepodległym Państwem. Musieli wybrać pomiędzy pozostaniem na Zachodzie, a powrotem do kraju. Jak potoczyły się ich powojenne losy?
Film powstanie na bazie niepublikowanych materiałów archiwalnych. Są to świadectwa bezcenne, jako, że dzisiaj nie żyje już żaden z naszych bohaterów.

"Salwa i Salwowcy", Krzysztof Brożek, 55’
Historia oddziału Jana Dubaniowskiego „Salwy” oraz związanych z nim grup partyzanckich opowiedziana głównie przez wspomnienia i opowieści ostatnich już żyjących świadków, uczestników, rodzin (braci, sióstr, dzieci partyzanta „Salwy”). Opowieść osadzona będzie w konkretnych miejscach, wioskach, lokalnych społecznościach z których się wywodzili, takich jak okolice Gdowa i Myślenic, dolinę Dunajca (Czchów, Ruda Kameralna, Zakliczyn), panoramy Beskidów (od Myślenic, Szczyrzyc po Dobrą), trasę od Krakowa po Tarnów.

Główni bohaterowie filmu to: Jan Dubaniowski „Salwa”- żołnierz AK, po wojnie jako dowódca NSZ-towskiego oddziału walczył z UB, siał popłoch od Tarnowa po Kraków, od Kłaja po Nowy Targ; Emil Przeciszewski „Wyścig” – partyzant, autor „Listu partyzanta do szefa UB w Myślenicach”, zginął w zasadzce w 1950 r.; Józef Mika „Leszek” partyzant AK, był tzw. egzekutorem, wykonawcą wyroków śmierci, był postrachem UB powiatu krakowskiego, myślenickiego, bocheńskiego, sądeckiego ; Franciszek Mróz „Żółw”, „Bórb”, zwany też „Dziadek”-żołnierz kampanii wrześniowej, w czasie wojny partyzant AK, po wojnie partyzant do 1950 r., pojmany w zasadzce, zginął w wyniku mordu sądowego na Montelupich; Eugeniusz Gałat „Wiktor” – w czasie wojny żołnierz NSZ w Kłaju, u „Salwy” dowódca plutonu północnego (Kłaj, Bochnia).

Kontrapunktem do wspomnień o partyzantach jest wypowiedź ich prześladowcy byłego AK-owca i WiN-owca Mariana Strużyńskiego, który jako Marian Reniak, agent WUBP tropił ich i wydawał swoje podkoloryzowane i sfałszowane wspomnienia w bardzo poczytnych w czasie PRL-u książkach.


Pokaz III godz. 18.45
Nowa Kuchnia żydowska, Krzysztof Glondys, 30’
Film podejmie próbę opisu zjawiska odradzania się społeczności żydowskiej, które w Krakowie ma niespotykaną gdzie indziej w Polsce intensywność i dynamikę.

Autor filmu, szukając przyczyn i mechanizmów tego zjawiska, przedstawi portrety kilkunastu krakowskich Żydów różnych pokoleń, koncentrując się na procesie poszukiwania przez nich i kształtowania własnej żydowskiej tożsamości. Jednocześnie pokaże, jaki wpływ na to zjawisko mają inicjatywy i działania podejmowane przez nie-żydowskie środowiska Krakowa, zwracając uwagę przede wszystkim na fenomen Festiwalu Kultury Żydowskiej.

Motywem przewodnim filmu będą kolacje szabatowe organizowane w Centrum Społeczności Żydowskiej na Kazimierzu, które z roku na rok gromadzą coraz więcej uczestników. Podczas trwania Festiwalu Kultury Żydowskiej ich liczba znacznie przekracza pół tysiąca.

Trzej przyjaciele z boiska, Krzysztof Maćkowski, 46’
„Trzej przyjaciele z boiska” jest filmem o sporych walorach artystycznych. Umiejętnie prowadzona narracja sprawia, że poznajemy losy trzech byłych piłkarzy Wisły Kraków z mistrzowskiej drużyny 1978, którym los nie szczędził przykrych doświadczeń. Widz zderza się z kompletnie innym niż kreowany przez media wizerunkiem wybitnych sportowców. Nałogi, bieda i kalectwo jest dzisiaj ich codziennością. Nie mają już nic w niegdysiejszych gwiazd uwielbianych przez rzesze kibiców.

Zwraca też uwagę nowatorskie ujęcie tematu. Trzy życiorysy splatają się i rozchodzą, tworząc spójny obraz oraz ciekawe tło dokumentacyjne: zarówno przeszłości, jak i teraźniejszości. Film wykracza zatem poza obszar sportu. Zawiera wątek społeczno-obyczajowy z domieszką psychologii. Interesują nas ludzkie losy zawodników Białej Gwiazdy 1978. Splątane, niejednoznaczne, tragiczne...

Realizacja filmu zbiega się z 40. rocznicą zdobycia przez Wisłę mistrzostwa Polski w 1978 r.; pierwszego po 28 latach i ostatniego przed tzw. erą Bogusława Cupiała. Mistrzostwa, które wywalczyli chłopcy z Krakowa lub okolic, z których wielu było wychowankami „Białej Gwiazdy”. Triumfu, który fetowało i jak swój traktowało dziesiątki tysięcy mieszkańców Krakowa i Małopolski, nie tylko kibiców.



Godz. 20.30 uroczyste otwarcie festiwalu,
Pokaz IV godz. 20.30
Ślady mojego istnienia, Paulina Ibek, 54’

Kobieta o anielskim głosie, niesamowicie wrażliwa, ale jednocześnie bardzo konsekwentna, co podkreślił Grzegorz Turnau nazywając ją „artystką sformułowaną”. Ania Szałapak – Biały Anioł Piwnicy pod Baranami, pieśniarka, ale jednocześnie, a może przede wszystkim, naukowiec. Wielbicielka kotów, kapeluszy, szopek krakowskich i aniołów. Mówiła, że nie jest kolekcjonerką, tylko przywiązuje się do rzeczy i do wspomnień. Zauważyć to można w jej mieszkaniu, w którym... pełno wszystkiego. Ale śladami jej istnienia nie są tylko rzeczy, które pozostały po niej w mieszkaniu. Są nimi także piosenki w jej wykonaniu, są nimi publikacje naukowe poświęcone szopkom krakowskim, a także krakowskim tradycjom i obrzędom i wreszcie są nimi wspomnienia przyjaciół i rodziny.

Anna Szałapak urodziła się 22 września 1952 r., zmarła 14 października 2017 r. Całe swoje życie spędziła w Krakowie. Była jedną z najwybitniejszych artystek Piwnicy pod Baranami, z którą związana była od 1979 r. Obok kariery artystycznej prowadziła także karierę naukową – ukończyła studia etnograficzne i pracowała jako kustosz w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa. W 2012 r. obroniła pracę doktorską dotyczącą szopki krakowskiej. Była laureatką licznych nagród i wyróżnień. W 2016 r. została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej kultury i osiągnięcia w pracy artystycznej.

Film jest próbą stworzenia portretu Anny Szałapak – córki, siostry, artystki, naukowca, przyjaciółki. Opowieść została podzielona na rozdziały w których ludzie związani z artystką opowiedzieli o niej (rodzina – Maria, Piotr i Janina Szałapak, przyjaciele z Piwnicy – m.in. Zygmunt Konieczny, Grzegorz Turnau, Jacek Wójcicki, współpracownicy z MHK – m.in. Michał Niezabitowski). O sobie samej opowiada też sama artystka – wykorzystano materiały archiwalne TVP Kraków.



Dom jak narkotyk, Monika Meleń, 24’
Film Dom jak narkotyk – opowie o ośrodku Monaru w Krakowie - Pleszowie, w którym leczy się najcięższe uzależnienia. W temacie uzależnień najbardziej fascynuje mnie proces, który pozwala z nich wyjść. To jest bardzo trudna i żmudna praca, wymagająca odwagi i prawdziwej determinacji. Dodatkową zaletą jest to, że ośrodek mieści się w niezwykłym – wręcz idealnie pięknym miejscu jakim jest pałac w Krakowie Pleszowie – zabytek historyczny o którym można dodatkowo opowiedzieć, jako o perełce polskiej architektury. Chciałabym zrobić film przez pryzmat wyjątkowego człowieka – dyrektora ośrodka Monaru w Krakowie Marusza Kajdę. To prawdziwy przykład tego, że nigdy nie jest za późno na rozpoczęcie nowego życia. Pan Mariusz doskonale wie, co znaczy wyjść z nałogu, bo sam kiedyś był na dnie. To wszystko sprawia, że chciałabym stworzyć subtelny, prawdziwy film o czymś najtrudniejszym – ludzkiej przemianie.