Otwarty 21 X 1893 r., jeszcze jako Teatr Miejski, w roku 1909 otrzymał imię poety romantycznego Juliusza Słowackiego. Jeden z najważniejszych polskich teatrów, na przełomie XIX i XX w. pełnił funkcję sceny narodowej.

Od początku swego istnienia było to miejsce narodzin współczesnej polskiej reżyserii, scenografii, inscenizacji i aktorstwa. Prapremiery wybitnych dzieł Stanisława Wyspiańskiego, m.in. Wesela (1901) i Wyzwolenia (1903), należą do najważniejszych wydarzeń w dziejach polskiej kultury. Również na tej scenie miały miejsce pierwsze realizacje arcydzieł polskiego romantyzmu: Kordiana, Dziadów i Nie-Boskiej komedii. W 1921 roku debiutował tu Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy).

Gmach Teatru, zaprojektowany przez Jana Zawiejskiego, należy do najpiękniejszych zabytków dziewiętnastowiecznej architektury eklektycznej w Polsce i w Europie. Wzorowany m.in. budynkach opery Garniera w Paryżu i opery wiedeńskiej, został usytuowany w historycznym centrum Krakowa. Na frontonie widnieje napis: „Kraków narodowej sztuce”, a wnętrza ozdobią freski Antoniego Tucha oraz słynna kurtyna Henryka Siemiradzkiego. Obok sceny znajduje się zabytkowa garderoba wielkiego aktora Ludwika Solskiego.