Dreszcze / reż. Wojciech Marczewski

w cyklu "Przywrócone arcydzieła"

Znakomity film Wojciecha Marczewskiego z 1981 roku to chyba najdojrzalsze w polskim kinie studium dziecięcej bezbronności która spotyka się z rozpasaną bezwględnością czasów. Historię trzynastoletniego chłopca (zjawiskowy Tomasz Hudziec), który w połowie toksycznych lat 50. trafił na obóz harcerski, gdzie w ideologicznych rękawiczkach, z judaszowym uśmiechem, indoktrynowano go pod kątem wstąpienia do drużyny wzorowych oportunistów, rozpatrywano i interpretowano już na wiele sposobów. Jako wolnościową feerię albo opowieść o seksualnym i ideologicznym ukłuciu; rodzimy wariant „Niepokojów wychowanka Törlessa” Musila, lub osobisty, autobiograficzny manifest reżysera. Wiele z tych interpretacji – nawet wzajemnie się wykluczających – po latach ciągle wydaje się słusznych i wiarygodnych, bo taka zawsze jest siła wybitnych dzieł filmowych. (…) Zobaczyłem bowiem poruszającą historię chłopca, który nie bardzo radzi sobie ani z chłopięctwem ani z rodzącą się męskością. Historię dziecka, któremu ukradziono dzieciństwo. Mamę, tatę i hulajnogę (albo gry komputerowe). Został zatem sam, jest bezbronny: ale jakby nie do końca. Bo Tomasz od początku miał charakter, czyli tę niezwykłą, niewidzialną składową psychiki, która daje o sobie znać o wiele wcześniej niż nam się zdaje. Charakter dziecka, charakter człowieka - decydujący o sile człowieczeństwa. W momencie przełomu możemy okazać jego słabość, żeby – po zwrotnym punkcie – zamienić go w siłę. Charakter zapracował na uśmiech Tomka, także na jego łzy. Dobrze znam ich słony smak, bo widziałem Tomka codziennie - mieszkałem w nim. Walczyłem z jego siłą i ze słabością. Do dzisiaj mam dreszcze.