EN

Sprawa Gorgonowej” / reż. Janusz Majewski
w cyklu "Przywrócone arcydzieła"

Termin → 11.04.2019
Miejsce → Kino MOS
Godzina → 19:00
Bilet → 12 zł

Goście:
Ewa Dałkowska
Janusz Majewski
Stanisław Radwan


Reżyser: Janusz Majewski
Obsada: Ewa Dałkowska, Roman Wilhelmi, Aleksander Bardini, Mariusz Dmochowski, Andrzej Łapicki, Tadeusz Białoszczyński, Wojciech Pszoniak i inni
Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk
Scenariusz: Bolesław Michałek, Janusz Majewski
Kraj produkcji: Polska
Rok produkcji: 1977
Czas trwania: 143 min.

Scenariusz filmu, opisującego słynny proces poszlakowy z lat trzydziestych, w którym oskarżoną o zabójstwo siedemnastoletniej podopiecznej była Rita Gorgonowa – opiekunka dzieci inżyniera Zaremby a zarazem jego kochanka – został napisany w oparciu o zachowane w Archiwum Akt Dawnych w Krakowie akta sprawy, obejmujące siedem tomów. Akcja filmu zamyka się w czasie od popełnienia zbrodni do ogłoszenia wyroku sądu krakowskiego. Motywem głównym „Sprawy Gorgonowej" jest – jak powiedział reżyser – refleksja nad procesem dochodzenia do prawdy. [...] Chodzi mi o to, że w życiu zbyt często popełnianym błędem jest przedwczesne wyrokowanie o kimś bez sprawdzenia faktów. Film jest także analizą przyczyn rozgłosu procesu oraz mechanizmów społecznych, które mu towarzyszyły.


Łukasz Maciejewski
„Aktorki. Spotkania”:


Gorgonowa Dałkowskiej to jedna z największych kobiecych kreacji w powojennej kinematografii. Jako Rita Gorgonowa w „Sprawie Gorgonowej” (1978) Janusza Majewskiego, rekonstrukcji jednego z najgłośniejszych procesów dwudziestolecia międzywojennego, została  obwołana wręcz współczesną Medeą.

Pierwowzorem scenariusza była autentyczna postać pochodzącej z Dalmacji służącej, oskarżonej o zamordowanie siedemnastoletniej córki swojego chlebodawcy i kochanka. Rita była dwukrotnie sądzona i skazana, ale nawet po wyjściu z więzienia, w 1939 roku, nie przyznała się do winy.

Po premierze filmu pisano:
„Ta kreacja wymagała brawury. Ewa Dałkowska nie próbowała niczego sugerować, nie ułatwiała decyzji widzowi, nie odwoływała się do sentymentalnych uczuć. Stworzyła postać nieco enigmatyczną, wzruszającą w wymiarze czysto ludzkim, jakby niezależnie od oceny sprawy. Nie ulega wątpliwości, że ta rola pozostanie wśród osiągnięć naszego kina”.

„Pamiętam wewnętrzny opór po lekturze pierwszej części scenariusza Janusza Majewskiego i Bolesława Michałka. Jak to? Mam grać potwora? Zbrodnia dzieciobójstwa nie mieściła się w mojej głowie, a psychologiczny portret Gorgonowej wyłaniający się z pierwszej części filmu był więcej niż niesympatyczny. Szczęśliwie w drugiej części profil mojej bohaterki nabrał ambiwalencji. Rita była jednocześnie oskarżoną i ofiarą. Przygotowując się do zagrania tej arcytrudnej roli, szukałam odpowiedzi w sobie. Zabiła, czy nie zabiła. Poprosiłam o pomoc ojca, prawnika, który podsunął mi ciekawe opracowania na temat tamtej zbrodni, na przykład książkę Edmunda Żurka „Gorgonowa i inni”. Był tam opisany przypadek racjonalnego wyparcia się winy popełnionej przez zbrodniarza. Według autora, Rita Gorgonowa głęboko wyrzuciła swoją winę ze świadomości, że w końcu sama w to uwierzyła. Również Majewski wciąż przynosił kolejne materiały. Na dodatek zaczęłam dostawać anonimy, telefony od obcych ludzi. „Ta suka zabiła Lusię” - ktoś syczał przez telefon. Zgłosił się do mnie facet, który twierdził że był kochankiem Rity przed Zarembą”.

W rzeczywistości Gorgonowa była postacią impulsywną, krzykliwą i histeryczną. Podczas procesu, kilkakrotnie udzielono jej nagany. Dałkowska zagrała tę rolę inaczej. Jej bohaterka głównie milczy, wydaje się wręcz autystyczna. Przygląda się niesprawiedliwemu światu szeroko otwartymi, niepokojąco pięknymi oczami.

„Kiedyś powiedziałam, że „prawda jest zawarta w nieprawdzie”. Moja Gorgonowa była splotem przeciwieństw. Nie chciałam przerysować tej roli. Histeria pierwowzoru osłabiłaby portret psychologiczny. Podobno najbardziej bronią się winni. A przecież nie chciałam żeby była jednoznacznie oskarżona. Zresztą, uważne studia akt sądowych, dają także inny portret tej postaci. Gorgonowa była  błyskotliwa, pewna siebie, inteligentna. Walczyła z wrogością nie tylko sali sądowej i opinii publicznej, ale nawet na moment nie pozwoliła sobie na słabość. Do końca władcza, posągowa, nieprzyznająca się do winy”.

„Sprawa Gorgonowej” była aktorskim triumfem Ewy Dałkowskiej. Wczorajsza debiutantka z dnia na dzień stała się bardzo popularna.

„Nigdy nie zapomnę festiwalu w Gdańsku. W przeddzień projekcji śmigałam jak zwykle w kuluarach, dzień później czułam że wszystkie oczy są zwrócone w moją stronę. Stałam się sensacją. Chyba tylko jeden raz w zawodowej karierze poczułam coś takiego. Ludzie prawili mi komplementy, ale ktoś powiedział, że się mnie boi; ktoś inny, że się mnie brzydzi. Po prostu identyfikowali rolę z aktorką. Przyjemnych momentów było jednak o więcej. Wojciech Młynarski napisał dla mnie prześliczną piosenkę „Gorgonowa”, zaczynającą się od słów - „Ja się nie czuję z panią pewnie”.

Dostałam wtedy list od Andrzeja Wajdy. Mam go do dzisiaj. Napisał - „Przyjmuję panią do grona artystów filmowych”.

Czytaj wszystko
"1989" w Gdańsku "1989" w Poznaniu "1989" w Toruniu "1989" w Warszawie "Debil" w Grudziądzu "Debil" w Lublinie "Romeo i Julia" w Gdańsku "Spóźnione odwiedziny" w Tychach "SZYMBORSKA. KROPKI, PRZECINKI, PAPIEROSY" w Lublinie "SZYMBORSKA. KROPKI, PRZECINKI, PAPIEROSY" w Warszawie "Znachor" w Jeleniej Górze "Znachor" w Opolu 1989 1989 / LIVE ! Act of Killing Act of Killing Agamemnon Berek, czyli upiór w moherze Bóg, ja i pieniądze Botticelli Chory z urojenia Debil Dobrze się kłamie Dwoje na huśtawce Dziady Dziady Goło i wesoło Hamlet IMPRO KRK IMPRO KRK Kobieta i życie Kobieta i życie Kto się boi Virginii Woolf? Kwiat paproci Lalka Lepper. Będziemy wisieć albo siedzieć Ludzie inteligentni Mężczyźni są z Marsa, kobiety z Wenus My Baby, czyli rodzinny biznes Nerwica Natręctw Niespodziewany powrót Noc Teatrów - Pani Bovary. Możliwa historia Noc Teatrów - Smok! Nowy Jork. Prohibicja O dwóch doktorach i jednej pacjentce O mało co... Opowieść wigilijna Pani Bovary. Możliwa historia Pani Pylińska i sekret Chopina Państwo / Der Staat POMOC DOMOWA Porwanie - Nowa komedia Artura Barcisia Prawda Proszę Państwa, Wyspiański umiera Rabacja Romeo i Julia Seks dla opornych Simona K. Wołająca na puszczy Siostrzeństwo / Sisterhood Słoneczni chłopcy Smok! Smok! - spektakl na dziedzińcu Zamku Królewskiego na Wawelu SPA, czyli Salon Ponętnych Alternatyw Spóźnione odwiedziny Sylwester w Krakowie: Ludzie inteligentni Szczeliny istnienia SZYMBORSKA. KROPKI, PRZECINKI, PAPIEROSY SZYMBORSKA. KROPKI, PRZECINKI, PAPIEROSY Testosteron Turnus mija, a ja niczyja Tydzień, nie dłużej TYSIĄC NOCY I JEDNA. Szeherezada 1979 Wesele Wieczorek pożegnalny Wielki Gatsby Wstyd – komedia „Teściowie” w wersji teatralnej Wydarzenie zewnętrzne "BARABUUM" Wydarzenie zewnętrzne "Boeing Boeing" Wydarzenie zewnętrzne "Damski biznes" Wydarzenie zewnętrzne "Inteligenci" Wydarzenie zewnętrzne "Kim jest pan Schmitt?" Wydarzenie zewnętrzne "Między łóżkami" Wydarzenie zewnętrzne "Optymiści czyli nasi w Egipcie" Wydarzenie zewnętrzne "Prywatna klinika" Wydarzenie zewnętrzne "Scenariusz dla trzech aktorów" WYDARZENIE ZEWNĘTRZNE "SZALONE NOŻYCZKI" Wydarzenie zewnętrzne "Wąsik - Jak się (nie) golić przed wizytą teścia" Wydarzenie zewnętrzne: "Ślub doskonały: I że Cię nie opuszczę aż do śmiechu" Zamknięci w Teatrze Zimowla Znachor Znachor żONa