Odwet / reż. Tomasz Zygadło

w cyklu "Przywrócone arcydzieła"

ODWET

1982  

dramat psychologiczny/ poetycki

Twórcy:
reżyser: Tomasz Zygadło
scenariusz: Tomasz Zygadło
zdjęcia: Jacek Zygadło
scenografia: Roman Wołyniec
montaż: Irena Choryńska
muzyka:  Jan Kanty Pawluśkiewicz

obsada
Elżbieta Czyżewska, Ewa Wiśniewska, Leon Niemczyk, Roman Wilhelmi, Adam Ferency, Wojciech Wysocki

Długość filmu: 96’

Przepełniony metaforami i poetycką symboliką eksperyment fabularny o głębokim filozoficznym przesłaniu. Film inspirowany twórczością Bolesława Leśmiana oraz poematem "Odwet" Aleksandra Błoka. Opowieść o konfrontacji przeszłości z teraźniejszością i marzeń z rzeczywistością.

W górskim hotelu spotykają się Świdrycki i Midroń, dwaj przyjaciele z czasów młodości, obecnie zamożni inżynierowie. Przed laty jako Świdryga i Midryga byli buntownikami z wyboru, uosobieniem nonkonformizmu, wolności i nieskrępowanej fantazji. Nieoczekiwane spotkanie uświadamia im, jak bardzo zmienili się od tamtych czasów. Obaj mają poczucie przegranej i tęsknią do czasów młodości. Poprzez długie dyskusje próbują dokonać analizy swoich postaw i działań. Podobne, a niekiedy wręcz identyczne rozmowy prowadzą żony obu bohaterów, Adzia i Madzia, które w przeciwieństwie do swych mężów postanawiają cieszyć się życiem..

TOMASZ ZYGADŁO

Tomasz Zygadło

23.12.1947—17.09.2011

Reżyser filmowy i teatralny oraz scenarzysta filmowy i aktor. Urodził się 23 grudnia 1947 roku w Warszawie. Zmarł 17 września 2011.

Studiował socjologię na Uniwersytecie Warszawskim. W 1970 ukończył Wydział Reżyserii w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej (dyplom uzyskał w 1976). Brat operatora Jacka Zygadły.

Początkowo związany z warszawską Wytwórnią Filmów Oświatowych. Był członkiem Zespołów: "Silesia", "Tor", "X", "Rondo" i "Zodiak". W 1975 roku otrzymał stypendium Prezydenta Koszalina na 3. Międzynarodowych Spotkaniach Filmowych "Młodzi i Film" w Koszalinie.

Reżyser błyskotliwie zadebiutował filmem dokumentalnym Szkoła podstawowa, za który otrzymał kilka znaczących nagród w 1971 roku. Właśnie ten rok uznawany jest za moment przełomowy w polskim dokumencie, gdyż oprócz Zygadły pojawiła się nowa grupa pokoleniowa (m.in. Krzysztof Kieślowski i Wojciech Wiszniewski), która zmieniła oblicze dokumentu i zaczęła realizować filmy mocno zaangażowane w sprawy społeczne. Zygadło zrealizował w ciągu swojej działalności artystycznej dwadzieścia filmów dokumentalnych i ponad dwadzieścia spektakli teatru telewizji. Reżyserował również sztuki teatralne, filmy fabularne i występował jako aktor. Tak o tym mówił:

    "Zająłem się fabułą, teatrem, telewizją, nie dlatego, że przestałem cenić dokument, ale ponieważ wciąż poszukuję takiej formy widowiska, w której sam mógłbym zrealizować się najpełniej" (wywiad dla Czesława Dondziłły, "Film" 1977, nr 72).

W tym samym wywiadzie dodaje: "Praca w dokumencie stworzyła mi szalenie istotną możliwość (...) przystąpienia zaraz po szkole do realizacji własnych filmów, pracy na własne, autorskie konto. Z drugiej strony praca w dokumencie uczy wielu rzeczy, które się później przydają, choćby pewnej pokory wobec rzeczywistości. (...) W dokumencie ma się bezpośredni kontakt z rzeczywistością i nie da się tak łatwo jej oszukać."

W 1977 Zygadło zrealizował swój pierwszy pełnometrażowy film fabularny - Rebus. Bohaterem filmu jest człowiek wywodzący się z marginesu społecznego, co jest wyjątkiem w twórczości tego reżysera, gdyż we wszystkich jego filmach bohaterami byli ludzie: "których można określić mianem niepełnych inteligentów - nie intelektualiści, nie twórcy - tylko umysłowi". Reżyser ukazywał ich zawsze w perspektywie moralnej. W Rebusie chodziło mu o ukazanie instrumentalnego stosunku człowieka do człowieka; w Ćmie - o zmiany zachodzące w jednostce pod wpływem utożsamiania się z odgrywaną rolą społeczną; w Odwecie podejmował problem, czy poczucie tożsamości jest w ogóle możliwe. Również wierny tej problematyce pozostaje w filmie Sceny dziecięce z życia prowincji, gdzie zastanawia się nad koniecznością i warunkami samookreślenia się jednostki ludzkiej ("Filmowy Serwis Prasowy" 1986, nr 24). Poza Rebusem, filmy tego reżysera układają się w konsekwentny cykl opowieści o ludziach niepogodzonych ze sobą. Zygadło tak mówi na ten temat:

    "Wszyscy moi bohaterowie są podobni do siebie, podarci i poszarpani. Jest w nich głęboka przepaść między wyobrażeniem o sobie a rzeczywista kondycją. W tej antynomii jest chyba coś bardzo romantycznego" (wywiad Ewy Czeszejko-Sochackiej, "Kino" 1988, nr 2).

Zygadło określa siebie jako twórcę kina elitarnego, adresowanego do odbiorcy o pewnym przygotowaniu intelektualnym. Po ostatnim filmie Śmierć Johna L.(1987) reżyser zajął się głównie realizacjami teatralnymi.

Źródło: CULTURE.PL