Marcowe migdały, reż. Radosław Piwowarski
w cyklu "Przywrócone arcydzieła"
Termin → 16 marca 2022, godz. 19.00
Gość → Olaf Lubaszenko
Marcowe migdały, reż. Radosław Piwowarski, (1989)
Początek marca 1968 r. Mieszkańcy małego Lublimia czekają na dworcu, by powitać pociąg przyjaźni z Czechosłowacji. Wśród nich są uczniowie XIc i nauczyciele. Tymczasem pociąg nie zatrzymuje się. Tomek - szkolny literat i fotograf - otrzymuje od dyrektorki polecenie opisania w gazetce ściennej serdecznego przyjęcia czeskich przyjaciół i przebiegu ich wizyty. Chłopiec odmawia. Przyjaciel Tomka, Marcyś, urządza prywatkę dla całej klasy. Później chłopcy czytają w gazecie artykuł niejakiego Wilka, który opisał orgie bananowej młodzieży, odbywające się w domu Marcysia, demoralizującego polską młodzież. Wolna Europa podaje, iż w Warszawie ORMO bije studentów za "Dziady". A rano cała szkoła maszeruje na rynek, by wziąć udział w "spontanicznym" proteście klasy robotniczej przeciw wichrzycielom oraz zademonstrować wierność wobec partii i tow. Wiesława. Tomek wiesza w szkolnej gablocie zdjęcia Oli. Jej twarzy nie widać, natomiast na pierwszym planie widnieje jej goła pupa, ze śladami pobicia. Ola została pobita przez ojca, funkcjonariusza UB. W szkole z powodu tych zdjęć wybucha skandal, Tomek zostaje zawieszony w prawach ucznia. Ratuje go Marcyś, który bierze całą winę na siebie. Wkrótce i tak będzie musiał wyjechać z Polski. Tomek idzie do Marcysia. Na jego widok uciekają ze schodów trzej mężczyźni. Chłopiec podnosi spadającą puszkę z farbą i pędzel, zaczyna ścierać z drzwi napis "Żyd". Pojawia się Marcyś i pluje koledze w twarz. Tomek wydaje całą rentę dziadka na prywatkę, którą organizuje dla całej klasy. W dniu prywatki umiera dziadek chłopca. Nieoczekiwanie na imprezie pojawia się Marcyś. Nie chce wyjeżdżać z ojcem. Nie przychodzi natomiast Ola, która przekazuje Tomkowi przez koleżankę olejek migdałowy, którym zawsze pachniały jej włosy. Marcyś próbuje podciąć sobie żyły. XIc znów na dworcu - żegna Marcysia. W ostatniej chwili na peronie pojawia się Tomek i w biegu podaje Marcysiowi legionową szablę dziadka. Pochwa zostaje mu w ręku. Na ekranie pojawiają się adresy dawnych kolegów z XIc. Marcyś Siedlecki - Izrael, Wojtek Marciniak - Berlin Zachodni, Jacek Zybiga - USA, Maciek Ankiewicz - Paryż. Ola Kos - adres nieznany.
Reżyseria: Radosław Piwowarski
Scenariusz: Radosław Piwowarski
Zdjęcia: Zdzisław Najda
Scenografia: Roman Wołyniec
Kostiumy: Jolanta Grzenda
Muzyka: Stanisław Syrewicz
Obsada aktorska:
Małgorzata Piorun - Ola Kos
Monika Bolibrzuch - Bronka
Robert Gonera - Jacek Zybiga "Hefajstos"
Olaf Lubaszenko - Tomek
O filmie:
Film kręcono w 1989 roku w Trzebnicy, Wrocławiu, Warszawie, Nysie Kłodzkiej i Bardo. W "Marcowych migdałach" wystąpili m.in. Olaf Lubaszenko, Piotr Siwkiewicz, Małgorzata Piorun, Robert Gonera, Monika Bolibrzuch, Hanna Skarżanka oraz Igor Przegrodzki. Do kin produkcja trafiła 5 lutego 1990 roku, prawie 22 lata po wydarzeniach Marca '68.
W chwili premiery Radosław Piwowarski miał 42 lata. Łatwo można obliczyć, że akcja "Marcowych migdałów" dzieje się w czasach jego młodości. Twórca nie ukrywa, że czerpie z osobistego doświadczenia - postać Marcysia, granego przez Piotra Siwkiewicza, wzorowana jest na szkolnym koledze reżysera. Podobnie jak bohater filmu, on także został zmuszony do opuszczenia Polski z powodu żydowskiego pochodzenia. Podobnie jak bohater filmu, rozpaczliwie chciał pozostać...
Dlaczego temat antysemickiej nagonki z 1968 roku tak rzadko pojawiał się w polskim kinie i polskiej telewizji? – Myślę, że nie powracano do tej sprawy, ponieważ był tak przeogromny splot okoliczności wokół Marca 1968. Kino wolało tego nie ruszać – oceniła Bożena Janicka.
– Oczywiście akcenty polityczne nie nadawały się już do ruszania, bo PRL-u już nie było, nie można go było oskarżyć. Szliśmy do przodu, mieliśmy wolny kraj. Nie chciano wracać do tego, co się obudziło wtedy w społeczeństwie – stwierdziła i dodała, że istotnym czynnikiem było także i to, że wraz z wyjazdem Żydów z Polski nasza kultura utraciła ważną część inteligencji, nasza pamięć zaś - świadków, którzy chcieliby opowiedzieć o tym, co się stało.
Mc / Polskie Radio