Krótki film o miłości, reż. Krzysztof Kieślowski

w cyklu "Przywrócone arcydzieła"

KRÓTKI FILM O MIŁOŚCI
1988, 88'

KRZYSZTOF KIEŚLOWSKI

OPIS
Jedno z warszawskich blokowisk, lata 80 XX w. 19-letni Tomek podgląda przez lunetę mieszkającą naprzeciw atrakcyjną 30-latkę Magdę. Usiłuje się do niej zbliżyć, wreszcie wyznaje jej miłość. Magda zaprasza go do siebie, ale tylko po to, by z pełnym cynizmem pokazać, że miłość nie istnieje - jest tylko seks.

Kinowa wersja Dekalogu, Sześć, komentarz do przykazania "nie cudzołóż". Cudzołóstwo nie jest tu jednak rozumiane tradycyjnie jako zdrada, ale jako odzieranie człowieka z intymności, należnej mu prywatności. Zarówno Tomek, jak i Magda popełniają ów grzech, ale wypływa on nie tyle ze złej woli, co z poczucia pustki i osamotnienia. I choć bohaterów to nie rozgrzesza, jednak daje nadzieję na ich duchową przemianę. Znakomite role Grażyny Szapołowskiej i Olafa Lubaszenki.
 

NAGRODY

• Nagroda OCIC na XXXVI MFF w San Sebastian
• Nagroda FIPRESCI na XXXVI MFF w San Sebastian
• Nagroda Specjalna Jury na XXXVI MFF w San Sebastian
• Nagroda Główna Srebrne Lwy Gdańskie za scenariusz dla Krzysztofa Kieślowskiegi i Krzysztofa Piesiewicza na XIII FPFF w Gdańsku-Gdyni
• Wielka Nagroda Festiwalu Złote Lwy Gdańskie na XIII FPFF w Gdańsku-Gdyni

REŻYSERIA KRZYSZTOF KIEŚLOWSKI
SCENARIUSZ KRZYSZTOF PIESIEWICZ KRZYSZTOF KIEŚLOWSKI
ZDJĘCIA WITOLD ADAMEK
MUZYKA ZBIGNIEW PREISNER


OBSADA

• STEFANIA IWIŃSKA GOSPODYNI TOMKA
• GRAŻYNA SZAPOŁOWSKA MAGDA
• OLAF LUBASZENKO TOMEK
• ARTUR BARCIŚ MĘŻCZYZNA Z WALIZKĄ
• RAFAŁ IMBRO KOCHANEK MAGDY

RECENZJA
Kinowa wersja "Dekalogu VI" Krzysztofa Kieślowskiego z 1988 roku. Opowiada o relacji pomiędzy niewinnym, zakochanym chłopcem a doświadczoną kobietą, traktującą miłość jako niezobowiązującą grę.

Punktem wyjścia do stworzenia fabuły filmu było szóste przykazanie "Nie cudzołóż". W zamierzeniu twórców słynny cykl telewizyjny miał na poziomie etyczno-egzystencjalnym badać funkcjonowanie starotestamentowych nakazów w świecie współczesnym, a na poziomie fabularnym – jak mówił współscenarzysta serii Krzysztof Piesiewicz – "łączyć Hitchcocka z Bergmanem". W szóstej części "Dekalogu" zamierzenia te zostały spełnione znakomicie: "Krótki film o miłości" to połączenie "Okna na podwórze" z subtelnym dramatem psychologicznym.

O dziewiętnastoletnim Tomku (Olaf Lubaszenko) wiemy niewiele poza tym, że jest bardzo wrażliwy i zakochany. Wychowany w domu dziecka chłopak wynajmuje pokój u matki najlepszego kolegi (Stefania Iwińska), pracuje na poczcie, a w wolnych chwilach uczy się języków obcych. Od pewnego czasu w codziennym harmonogramie Tomka liczy się jednak tak naprawdę tylko jeden moment: godzina 20:30, pora, o której wraca do domu mieszkająca w bloku naprzeciwko, trzydziestokilkuletnia Magda (Grażyna Szapołowska). Kolega chłopca, poprzedni lokator pokoju, nie omieszkał donieść przyjacielowi o ponętnej i nieostrożnej sąsiadce, nader często obnażającej swe wdzięki przy odsłoniętych oknach. Początkowo Tomek podgląda Magdę lornetką, ale kiedy przyrząd okazuje się niewystarczający, kradnie lunetę. Erotyczna fascynacja szybko przeradza się w prawdziwą miłość. Kiedy chłopiec ma już dosyć roli obserwatora, zaczyna robić wszystko, by jakoś zbliżyć się do kobiety. Pytanie tylko, jak Magda, osoba pozbawiona złudzeń i mająca w przeszłości wielu kochanków, zareaguje na wiadomość o niewinnej miłości dziewiętnastolatka?


Mówiąc językiem współczesnym, bohatera "Krótkiego filmu o miłości" można by nazwać stalkerem. Tomek nieustannie podgląda Magdę, nęka ją głuchymi telefonami i przechwytuje listy, a raz nawet wzywa do mieszkania kobiety pogotowie gazowe, bo nie może patrzeć na jej miłosne igraszki z kochankiem. Desperackie zachowania są spowodowane coraz bardziej intensywnym uczuciem do sąsiadki. Obserwując Magdę z bezpiecznego dystansu, Tomek idealizuje ją i projektuje na nią własną, miłosną fantazję, wytwarza pewien fikcyjny obraz kobiety. "Krótki film o miłości" nie jest jednak kolejną opowieścią o voyeurze, postrzegającym świat zewnętrzny jako serię wizualnych przedstawień i rozkoszującym się swoją pozycją wyizolowanego obserwatora. W spojrzeniu Tomka nie ma sadystycznego pragnienia władzy, jest za to miłość i wrażliwość. Realne spotkanie z wyidealizowaną ukochaną musi skończyć się bolesnym rozczarowaniem. Krótka znajomość z niewinnym i naiwnym chłopcem okaże się jednak w pewien sposób wyzwalająca dla tyleż cynicznej, co zagubionej Magdy, a role obserwujący-obserwowana w końcu zostaną odwrócone. Warto dodać, że finał "Krótkiego filmu o miłości" jest inny niż w "Dekalogu VI" i ma bardziej optymistyczny wydźwięk niż w telewizyjnej wersji. Kieślowski nie tworzy jednak banalnego peanu na cześć miłości, lecz komplikuje relację pomiędzy bohaterami i dopuszcza możliwość różnych interpretacji.

Reżyser "Amatora" jak zwykle dba o wiarygodne tło społeczne: peerelowską atmosferę najsilniej można odczuć w przezabawnym fragmencie na poczcie, zarządzanej przez opryskliwą naczelniczkę. Generalnie "Krótki film o miłości" jest jednak mniej związany z konkretnym „tu i teraz” niż pozostałe części cyklu – akcja równie dobrze mogłaby się toczyć na którymś ze współczesnych blokowisk. Kieślowski skupia się przede wszystkim na warstwie psychologicznej, a potężne wsparcie znajduje w odtwórcach głównych ról, Olafie Lubaszence i Grażynie Szapołowskiej, która stworzyła tu jedną z najbardziej interesujących postaci kobiecych w polskim kinie. Dużym atutem są także zdjęcia Witolda Adamka: melancholijnym błękitom, wskazującym na samotność bohaterów zostaje przeciwstawiona czerwień – barwa miłości, ale także krwi. Uniwersalność tematu oraz piękna oprawa wizualna sprawiły, że "Krótki film o miłości" spodobał się nie tylko w Polsce, gdzie zdobył Złote Lwy na festiwalu w Gdyni (ex aequo z... "Krótkim filmem o zabijaniu"), lecz także zagranicą. Do fascynacji dziełem Kieślowskiego przyznał się sam Michelangelo Antonioni, który podobno obejrzał kinową wersję "Dekalogu" aż 12 razy.


Robert Birkholc

CULTURE
OLAF LUBASZENKO

Aktor filmowy i teatralny, reżyser, producent. Dyrektor artystyczny Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach, członek Europejskiej Akademii Filmowej.  Zadebiutował jako czternastolatek w filmie Życie Kamila Kuranta (1982). Kolejne role zagrał m.in. w filmach J. Zaorskiego (Piłkarski poker, 1988) i K. Kieślowskiego (Krótki film o miłości, Dekalog VI i Dekalog X, 1988). Za kreację w Krótkim filmie o miłości otrzymał  nagrodę na genewskim festiwalu „Gwiazdy Jutra”. Był asystentem K. Kieślowskiego podczas pracy nad Dekalogiem oraz  A. Wajdy  w trakcie kręcenia filmu Pierścionek z orłem w koronie (1992).  Olbrzymią popularność aktorowi przyniosły w latach 90. role w filmach W. Pasikowskiego: Kroll , Psy, Demony wojny wg Goyi, Operacja Samum. Występował także w serialach telewizyjnych (m.in. Pogranicze w ogniu 1988, Ekstradycja 2 1996, Sfora 2002,  Fałszerze-powrót Sfory 2007, Determinator 2007, Barwy szczęścia 2007, Blondynka 2009, Strażacy 2015, Bodo 2016).

Zagrał w ponad siedemdziesięciu realizacjach filmowych i telewizyjnych. Jest zdobywcą Złotej Kaczki w kategorii Najlepszy Polski Aktor w 1989 roku.  Za rolę Jury Barana w międzynarodowej produkcji Zabić Sekala (reż. Vladimir Michálek, 1998) otrzymał Nagrodę Aktorską na MFF w Karlowych Warach, Nagrodę Czeskiej Akademii Filmowej i Telewizyjnej „Czeski Lew” oraz nagrodę „Orzeł”, przyznawaną przez Polską Akademię Filmową.

Jako reżyser zadebiutował w 1997 roku filmem Sztos. Wyreżyserował  filmy: Chłopaki nie płaczą (1999), Poranek kojota (2001), E=mc2 (2002),  Złoty środek (2009), Chwila nieuwagi, czyli drugi sztos (2012).

Występował m.in. w Teatrze na Woli, Teatrze Buffo w Warszawie, Teatrze Nowym w Łodzi. W 2004 roku w Teatrze Nowym w Poznaniu wyreżyserował Kolację na cztery ręce. Od 1986 roku zagrał w ponad dwudziestu spektaklach Teatru Telewizji.